Aansprakelijk voor afvallende takken of omvallende bomen?

De eigenaar van een boom heeft een zorgplicht voor zijn boom. Dit betekent dat hij er zorg voor dient te dragen dat het risico op omvallen van de boom of het afbreken van takken aan de boom, zo beperkt mogelijk blijft. Hiervoor kan hij regelmatig onderzoek laten verrichten naar de staat van de boom en de boom voldoende (laten) onderhouden. Wordt er alsnog schade veroorzaakt doordat iemand getroffen wordt door een afgebroken tak of omgevallen boom, dan is de vraag of de boomeigenaar hiervoor aansprakelijk is. Vaak is de boomeigenaar de gemeente of provincie, omdat zij eigenaar is van alle langs de straat geplaatste bomen.

Wanneer een persoon schade lijdt doordat hijzelf, of bijvoorbeeld zijn auto of huis, wordt geraakt door een afgebroken boomtak, is de eigenaar van de boom aansprakelijk wanneer hij niet alle maatregelen, ter voorkoming van het ontstaan van schade, heeft getroffen die redelijkerwijs van hem te verwachten waren. De aansprakelijkheid wordt gebaseerd op de onrechtmatige daad (artikel 6:162 BW), meer specifiek: gevaarzetting. Of daadwerkelijk sprake is van gevaarzetting door het niet voldoen aan de zorgplicht ten aanzien van de boom hangt af van de omstandigheden van het geval, waarbij de volgende factoren worden gewogen:

• De waarschijnlijkheid van het afscheuren van de taak of omvallen van de boom;
• De kans dat daaruit ongevallen ontstaan;
• De ernst van de eventuele schade door dit ongeval;
• De bezwaarlijkheid van het nemen van voorzorgsmaatregelen in termen van tijd, kosten en moeite.

Wanneer een boom een gebrek vertoont, bijvoorbeeld wegens een ziekte of door ouderdom, wordt de kans op het afscheuren van een tak of het omvallen van de boom groter. Het kan dan binnen de zorgplicht van de boomeigenaar vallen dat, indien deze boom bijvoorbeeld binnen een woonwijk geplaatst is, dat de boom regelmatig wordt geïnspecteerd op haar (in)stabiliteit.

Een bekend fenomeen is de plakoksel: de zijtak van een boom zit tegen de stam aangeduwd, maar is er geen goede aanhechting. Hierdoor bestaat er een verhoogde kans op afscheuren van de tak. Ondanks deze verhoogde kans op afscheuren, oordeelde de Hoge Raad in 2013 in een zaak dat de kans op afscheuren niet zó groot is dat de zorgplicht van de boomeigenaar inhoudt dat er extra maatregelen getroffen moeten worden om het afscheuren van de tak tegen te gaan. Ook oude plakoksels hebben namelijk hevige stormen kunnen overleven.